Sanayi Devlerinin Kârları Faiz Yüzünden Eritildi!

Enflasyonla mücadele kapsamında uygulanan sıkı para politikalarıyla faiz oranlarının artması, finansmana erişimin zorlaşması, sanayi devlerinin kârını da faize yedirdi. Mehmet Şimşek’in Hazine ve Maliye Bakanlığı görevine geldiği Haziran 2023’ten bu yana enflasyonda beklenen düşüş yaşanmadığı gibi, yüksek faizin sanayicilere maliyeti de katlandı. Reel büyüme, kârlılık, finansman giderleri gibi birçok parametrede sanayici, 2024’te en zorlu yıllarından birini yaşadı. Sanayi devlerinin finansman giderlerinin faaliyet kârına oranı 2023’te yüzde 56.9’du. Bu oran 2024’te yüzde 96.6’ya kadar çıktı. Böylece sanayi devleri, kârlarının neredeyse tamamını finansmana ayırdı ve yatırıma ayırması gereken tutar, faize gitti.

İstanbul Sanayi Odası’nın Değerlendirmesi

İstanbul Sanayi Odası’nın hazırladığı Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2024 (İSO 500) araştırması; finansman maliyetlerini geldiği noktayı gözler önüne serdi.

2022’de 277 Milyar TL

Araştırmaya göre İSO 500’ün faaliyet kârı geçen yıl yüzde 31.6 azalarak 937 milyar TL’den 641 milyar TL’ye geriledi. Faaliyet kârlılığı oranı da yüzde 12.5’ten yüzde 6.2’ye indi. Söz konusu oran, 2014-2023 dönemindeki yüzde 10.4 olan ortalamanın oldukça altında kaldı. Araştırmaya göre finansman giderlerinin tutarı 618.9 milyar lirayı buldu. Bu kapsamda finansman giderlerinin faaliyet kârına oranı yüzde 56.9’dan yüzde 96.6’ya kadar çıktı. Söz konusu oran, 2014-2023 ortalaması olan yüzde 60.1’i, 36.5 puan aştı. Finansman giderleri uzun yıllardır İSO 500’ün en dikkat çekici başlıkları arasında yer aldı. 500 devin finansman gideri 2021’de 209 milyar lira, 2022’de 277 milyar lira, 2023’te ise 533 milyar lira oldu. Böylece finansman gideri 2021’den bu yana yüzde 195.7 artarak 618.9 milyar lirayı buldu.

Kritik Durum: Özkaynak Artışı Borç Artışının Gerisinde Kaldı

Kârlılık göstergeleri, son 10 yıl ortalamasının altında kaldı. İSO 500’ün faaliyet kârlılığı 2014-2023 döneminde yüzde 10.4 düzeyinde iken, 2024’te yüzde 6.2’ya geriledi. Satış kârlılığı da geçtiğimiz 10 yılda ortalama yüzde 7.1 düzeyinden, 2024’te yüzde 2.6’ya geriledi. Ayrıca 2024’te bir önceki yıla göre özkaynaklar yüzde 31.6 artarken toplam borçlar yüzde 45.1 oranında yükseliş kaydetmesi dikkat çekti.

Borçlar 5.8 Trilyon TL’yi Aştı

İSO 500’de 2023’te yüzde 59.8 artan toplam borçlar 2024’te yüzde 45.1 büyüdü ve 5.8 trilyon TL’yi aştı. Diğer borçlar da 2023’te yüzde 65.9 artışın ardından 2024’te yüzde 51.5 oranında yükseldi. Böylece dördüncü yılda da diğer borçlar mali borçların üzerinde büyüdü. Bu kapsamda; kredi faiz oranlarındaki artış, krediye erişimde yaşanan sıkılaşma ve Merkez Bankası reeskont kredilerinin azalması sonucu sanayinin kredi kullanımındaki büyüme de yavaşladı. 2023’te yüzde 52.9 oranında artan kısa vadeli mali borçlar, 2024’te yüzde 30 oranında büyüdü. Ayrıca 2023’te yüzde 55.5 olan uzun vadeli mali borçlardaki yükseliş, 2024’te yüzde 47.9 ile kısa vadeli mali borçların üzerinde arttı.